Als je kritisch bent op je scherpte en je camera ondersteunt het, dan moet je eens kijken naar je AF-fijnafstelling. Zeker als je met een korte scherptediepte fotografeert is het belangrijk dat niet alleen jij, maar ook je camera en objectief nauwkeurig scherpstellen. Normaal gebruikte ik voor de AF-fijnfstelling altijd een vel papier met lijntjes, maar sinds kort is Reikan FoCal 2.0 uit. Software die je helpt om de beste AF-fijnafstelling voor je Canon EOS of Nikon te vinden. Maar is AF-fijnafstelling met FoCal 2.0 nu zo veel beter dan een vel papier met een lijnpatroon onder een hoek fotograferen?

Standard, Plus of Pro

Reikan FoCal 2.0 is als download of als complete set in een doos te koop. Kies je voor de goedkopere download, dan moet je het scherpstelpatroon zelf uitprinten. In de complete set met een gedrukte handleiding zit naast deze patronen ook nog een 3 meter lange USB-kabel. Afhankelijk van de functionaliteit kan je kiezen uit een Standard, een Plus of een Pro versie.

Ik gebruik de download, heb zorgvuldig een patroon geprint en het met de camera meegeleverd USB-kabeltje gebruikt.

De download is een ZIP-bestand dat je eerst moet uitpakken voordat je kan installeren. Na het activeren, krijg je een licentie en kan je 15 verschillende bodies calibreren. FoCal 2.0 kan de AF-fijnafstelling van een aantal bodies zoals de Canon EOS 5D Mark II in een aantal minuten geheel automatisch regelen. Bij nieuwere camera’s moet je helpen door op gepaste momenten zelf de AF-fijnafstelling in het camera-menu in te voeren en ben je iets langer bezig.

De software is Engelstalig en het is in het begin een beetje zoeken. Ook krijg je veel pop-ups, die heb je na een paar keer wel gezien. Helaas kan je ze niet allemaal uitzetten.

Binnen of Buiten

Het afstellen kan je zowel binnen als buiten doen. Belangrijk is echter dat de lichtomstandigheden gelijk blijven. Als er buiten plots een wolk voor de zon komt zal de software dit opmerken en vragen of je nog wel door wilt gaan. Opnieuw beginnen is dan een betere optie.

Wil je de AF-fijnafstelling binnen uitvoeren, dan heb je afhankelijk van je objectieven best wat ruimte nodig. De minimum afstand tot het patroon is 50x de brandpuntsafstand. Zo heb je voor een 50 mm dus minimaal 2,5 meter nodig. Voor lange lenzen wordt een kleinere factor gebruikt. Een 200 mm komt met 30x op 6 meter.

Update: 1-12-’15

FoCal leverancier Reikan heeft nu een online Target Distance Tool die de afstand voor je berekent.

De FoCal 2.0 AF-fijnafstelling werkt bij Canon op ISO 100 en je moet dus flink wat licht op het patroon zetten om de geadviseerde minimale sluitertijd van 1/30 seconde bij diafragma f2.8 op ISO 100 te halen.

Camera instellingen

Om de beste AF-fijnafstelling met FoCal 2.0 te kunnen halen zet je de beeldstabilisatie uit, kies je voor ONE Shot (Canon) of AF-S (Nikon) scherpstelling. Uiteraard gebruik je een stevig statief op een stevige ondergrond.

Om de trillingen die door je spiegel veroorzaakt worden zo veel mogelijk tegen te gaan gebruikt FoCal 2.0 Live View. Mijn Canon EOS 7 D Mark II gaf echter een fout omdat hij de spiegel niet kon opklappen. Dit bleek na wat uitzoekwerk een conflict te zijn omdat ik het Antiknipperopname heb ingeschakeld. Het gebruik van back button focus heeft overigens geen invloed op de werking van FoCal 2.0.

Zoom lenzen kan je op de nieuwe Canon EOS camera’s op beide uiteinden afstellen. Je AF-fijnafstelling van een 70-200 mm kan je dus zowel op 70mm als op 200mm instellen. Een oudere camera zoals de Canon EOS 5D Mark II kan dat niet. Uiteraard test je ook op zo’n camera de lens op minimaal- en maximaal zoombereik, maar de uiteindelijke waarde is afhankelijk van het resultaat. Is het verschil te verwaarlozen dan is het simpel. Liggen de waardes iets verder uit elkaar dan kan je uiteraard een gemiddelde invoeren, maar je kan ook overwegen om eens in je Lightroom catalogus te gaan kijken welk brandpunt je het meest gebruikt en die waarde invoeren.

Resultaten

De resultaten van een AF-fijnafstelling met FoCal 2.0 weken niet veel af van de AF-fijnafstelling die ik al had gedaan met een zelf uitgeprint patroon dat ik bij Jeffrey Friedl had gehaald. De grootste afwijkingen zitten in de langere lenzen maar echt heel groot is het niet.

De Engelstalige software is behoorlijk gebruikersvriendelijk, maar na een paar objectieven weet je echt wel hoe je het moet instellen en zit je niet te wachten op weer een pop-up. FoCal 2.0 werkt uitsluitend met Canon of Nikon camera’s die AF-fijninstelling ondersteunen. Voor de AF-fijnafstelling met FoCal 2.0 maakt het niet uit of je een origineel Canon of Nikon objectief gebruikt of dat je een Sigma, een Tamron of ander merk gebruikt. Ondersteuning voor andere cameramerken zoals Sony of Pentax wordt voorlopig niet verwacht.

Het zoeken van het scherpstelpatroon is af en toe lastig. De ene keer vond de software hem eigenlijk van zelf terwijl ik ook een paar keer flink heb moeten prutsen om een het patroon goed te laten lijnen.

Of AF-fijninstelling voor jou nuttig is, is moeilijk te beoordelen. Objectieven en camera’s hebben een bepaalde tolerantie. Als die combinatie slecht voor je uitpakt kan AF-fijnafstelling een klein wonder voor je betekenen. Om nog maar te zwijgen van een objectief met een structurele front- of backfocus. Maar als je regelmatig op met een open diafragma (laag getal) werkt is het zeker aan te raden om er eens goed naar te kijken.

FoCal 2.0 is te downloaden vanaf ong. € 27. Dat is niet te veel geld voor wat je krijgt, maar met een gratis printje kan je vrijwel het zelfde resultaat behalen.

Update: 12-11-’15

Vandaag is FoCal 2.0 Maintenance Release 1 (MR1) uitgekomen. Naast diverse bug fixes wordt nu ook OS X 10.11 El Capitan volledig ondersteund.

Han Balk | Fotografie | Windows | Blog | Security | old skool Bragg-watcher | Webdesign | Canon | Getrouwd | WordPress | Lightroom | Fuji | Vader van Iris | Social media | Internet en Meer...